Historia: Kalendarium Legii (25 listopada): Bramkarz na miarę pierwszych sukcesów Legii

Edward Szymkowiak urodził się 13 marca 1932 roku w Dąbrówce Małej (zmarł 28 stycznia 1990 roku w Bytomiu). Był pięciokrotnym mistrzem Polski w barwach trzech klubów, dwukrotnym zdobywcą krajowego Pucharu, Pucharu Rappana oraz Pucharu Ameryki. Jego pierwszym klubem była Unia Dąbrówka Mała, lecz gry w bramce nauczył się wcześniej sam.

Jako 18-latek przeszedł do Ruchu Chorzów, w którym występował przez trzy sezony (rozegrał 24 mecze, zdobył wicemistrzostwo oraz dwukrotnie mistrzostwo kraju). W roku 1952 otrzymał powołanie do służby wojskowej i rozpoczął występy w GWKS Bielsko. Po roku (1953) przeniósł się do CWKS Warszawa. Henryk Szymkowiak bronił bramki Wojskowych przez trzy i pół roku, rozgrywając w sumie 100 meczów. Dwukrotnie zdobył z drużyną mistrzostwo Polski i krajowy puchar (1955, 1956).

Z „eLką” na piersi zadebiutował 15 marca 1953 roku w spotkaniu z Lechem Poznań (ostatni mecz rozegrał z kolei 25 listopada 1956 roku — z chorzowskim Ruchem). Podczas gry przy Łazienkowskiej nastąpił największy rozwój jego bramkarskich umiejętności, był jednym z najlepszych graczy pierwszej Wielkiej Legii, prawdziwą podporą i dobrym duchem drużyny. Pomagały mu w tym wspólne treningi z Gyulą Grosicsem (bramkarzem Złotej Jedenastki Węgier) na wspólnych zgrupowaniach drużyny Legii i Honvedu Budapeszt. Doskonale bronił na linii, miał znakomity refleks i bramkarską intuicję. Był ulubieńcem kibiców, gdyż bronił bardzo efektownie. W roku 1957 reprezentował już barwy Polonii Bytom, w której grał do końca kariery (1957-1969). Do historii polskiej piłki przeszedł mecz bytomian z Górnikiem Zabrze z jesieni 1960 roku, w którym „Szymek” obronił trzy rzuty karne. Z Polonią został ponadto mistrzem Polski (1962), zdobył także Puchar Rappana (1965). Po tym sukcesie poleciał z drużyną do Stanów Zjednoczonych, gdzie uczestniczył w rozgrywkach ISL, które Polonia wygrała zdobywając Puchar Ameryki.

W reprezentacji Polski legionista rozegrał 53 spotkania, w odstępie 13 lat i 125 dni – co daje mu miano najdłużej występującego bramkarza w historii polskiej kadry. Bronił m.in. w meczu z ZSRR (2:1) w 1957 roku na Stadionie Śląskim, kiedy to został przez kibiców zniesiony z boiska na rękach. Reprezentował także Polskę na igrzyskach olimpijskich w Helsinkach oraz Rzymie. Czterokrotnie otrzymywał Złote Buty „Sportu” (1957, 1958, 1965, 1966). Został również uznany Zasłużonym Mistrzem Sportu i dwukrotnie odznaczony złotym medalem Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, a także Złotym Krzyżem Zasługi. Po zakończeniu kariery piłkarskiej pozostał jako szkoleniowiec w Polonii Bytom, w której trenował drużyny młodzieżowe.

„Pochodził z Dąbrówki Małej (dziś jedna z dzielnic Katowic) i przygodę z piłką zaczynał w miejscowej Unii. W 1950 roku przeniósł się do Ruchu Chorzów (wtedy Unia), z którym zdobył dwa razy tytuł mistrza Polski. W 1952 roku trafił do wojska, początkowo grał w Garnizonowym WKS w Bielsku, szybko jednak przeniesiono go do CWKS, w którym spędził cztery lata, zdobywając z nim dwa razy mistrzostwo i dwa razy Puchar Polski. W 1957 roku przeniósł się do Polonii Bytom, gdzie po raz piąty w karierze został mistrzem kraju (1962) i jako pierwszy polski piłkarz szczycił się zdobyciem tego tytułu w trzech klubach (dopiero w 2000 roku wyczyn ten powtórzył Maciej Szczęsny). W Bytomiu Szymkowiak został patronem stadionu Polonii. W latach 50. z powodzeniem mógł rywalizować z legendarnym Lwem Jaszynem o miano najlepszego bramkarza w Europie. W latach 1952–56, kiedy grał w Legii, drużyna bardzo często wyjeżdżała do Budapesztu i trenowała ze słynnym węgierskim Honvedem. Tam wiele uczył się od golkipera złotej jedenastki Grosicsa, którego uważał za jednego z najwybitniejszych bramkarzy wszech czasów. Grosics, uznając klasę Szymkowiaka, wielokrotnie podkreślał, że zazdrości mu refleksu. O tym atucie Polaka miał się również okazję przekonać słynny Ferenc Puskas. Napastnik węgierskiej złotej jedenastki po raz pierwszy w życiu nie wykorzystał rzutu karnego, strzelając na bramkę bronioną właśnie przez Polaka. Styl, w jakim bramkarz Legii dokonał tej obrony, wzbudził ogólny zachwyt – zamiast ostatkiem sił wybić piłkę, Szymkowiak ją złapał. Widząc to, Puskas z wrażenia chwycił się za głowę. Polaka podziwiali najwybitniejsi napastnicy świata. Po meczu reprezentacji z brazylijskim Santosem znakomitej postawy – jako jedynemu z Polaków – gratulował mu sam 'król futbolu' Pele” - pisze o Szymkowaku na łamach Księgi Stulecia Legii jeden z jej autorów Wiktor Bołba.

***

25 listopada 1928 roku, Legia zajęła na koniec sezonu trzecie miejsce w ligowej tabeli, po raz pierwszy w historii plasując się na podium. W ostatniej kolejce podopieczni Elemera Kovacsa zwyciężyli Ruch Hajduki Wielkie (obecnie Ruch Chorzów) 5:0. Gole dla Wojskowych strzelali: Józef Nawrot (trzy) i Józef Ciszewski (dwa).